РАМАЗОН 2024: оғоз ва анҷоми он

Тақвими мусалмонӣ бар тақвими қамарӣ асос ёфтааст, аз ин рӯ ҳар сол санаҳои оғоз ва анҷоми моҳи Рамазон тағйир меёбанд. Рамазони имсола, яъне, соли 2024, аз 11 март оғоз шуда, 9 апрел ба итмом мерасад. Дар ғуруби офтоб шаби 10 апрел диндорон - Иди Рамазонро таҷлил мекунанд. 

Тақвим мувофиқ ба шаҳри Душанбе гирифта шудааст.

Эзоҳ: шаҳру ноҳияҳое, ки вақти онҳо пеш аз вақти Душанбе аст:

Истаравшан – 1 дақ., Кӯлоб – 4 дақ., Хуҷанд – 3 дақ., Рашт – 6 дақ., Конибодом – 6 дақ., Исфара – 4 дақ., Ашт – 6 дақ., Хоруғ – 11 дақ., Мурғоб – 20 дақ., Ҳамадонӣ – 3 дақ.

шаҳру ноҳияҳое, ки вақти онҳо баъд аз вақти Душанбе аст:

Панҷакент – 5 дақ., Шаҳритус – 3 дақ., Айнӣ – 1 дақ.

Тақвим аз тарафи Раёсати Шурои уламо ва дар асоси пешниҳоди хулосаи Институти Астрофизикаи Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон тасдиқ гардидааст. 


Раёсати Шурои уламои Маркази исломии Ҷумҳурии Тоҷикистон қарор кард:

1. Мувофиқи ҳисоби шаръӣ нисоби закон 35275 сомонӣ муқаррар шуд, ки аз он 880 сомонӣ закот пардохт мешавад.

2. Садақаи фитр мувофиқи меъёри шаръӣ баробар ба 7 сомонӣ.

3. Фидяи савм дар моҳи Рамазони соли 2024 барои соҳибони узри шаръӣ (шайхи фонӣ) ё бемороне, ки умедӣ беҳбудӣ надоранд ба миқдори 420 сомонӣ барои 30 рӯз (барои як рӯз 14 сомонӣ) муайян карда шуд.

Сомонаи интернетии Шӯрои уламои Маркази исломии Ҷумҳурии Тоҷикистон

www.Shuroiulamo.tj

Моҳи Рамазон муҳимтарин ва бошарафтарин ид барои тамоми мусулмонони рӯи замин аст, ки анҷоми он ҳамчун ид таҷлил карда мешавад.

МОҲИЯТ: Моҳи Рамазон (Рамазон) барои мусалмонон моҳи фарз (сав) ва яке аз панҷ рукни ислом маҳсуб мешавад. Мусулмонони диндор дар моҳи Рамазон барои кафорати гуноҳҳояшон рӯзона аз хӯрдан, нӯшидан, тамокукашӣ ва алоқаи ҷинсӣ даст мекашанд. Ба ибораи дигар, маънои рӯза санҷидани ирода ба хотири пирӯзии рӯҳ бар нафси нафс, тамаркуз ба ҷаҳони ботин барои муайян ва нобуд кардани майлҳои гунаҳкор ва тавба аз гуноҳҳои содиршуда, мубориза бо кибру ғурур мебошад. Ба хотири хоксорй бо иродаи Офаридгор. Дарозии моҳ 29 ё 30 рӯз буда, аз тақвими қамарӣ вобаста аст. Рӯза аз саҳар (баъди азони бомдод) оғоз мешавад ва пас аз ғуруби офтоб (пас аз азони шом) ба итмом мерасад. 

Мусулмонон ҳар рӯз пеш аз рӯзадорӣ нияти худро (ният) тахминан ба ин шакл баён мекунанд: «Ният кардам, ки фардо (имрӯз) моҳи Рамазонро ба хотири Аллоҳ рӯза гирам». Мусулмонон тавсия дода мешавад, ки саҳариро ним соат пеш аз субҳ ба итмом расонанд ва дарҳол пас аз фарорасии ифтор ба ифтор шурӯъ кунанд. Тавсия дода мешавад, ки бо об, шир ва хурмо ифтор кунед. 

Ҳар рӯз пас аз намози хуфтан (хуфтон) мусалмонон ба таври дастаҷамъӣ намози таровеҳро, ки аз 8 ё 20 ракъат иборат аст, мехонанд. Дар даҳаи охири моҳ шаби Қадр оғоз мешавад.

Дар рӯзи аввали моҳи шаввол ба ифтихори анҷоми моҳи Рамазон иди ифтор баргузор мешавад. Дар ин рӯз мусалмонон саҳар намози ид (Иди Намоз) мехонанд ва закотро (закоти Фитр) медиҳанд. Ин ҷашн дуввумин ҷашни муҳимтарин барои мусалмонон аст.


АСОСИ МОҲИ РАМАЗОН 

Даст кашидан аз ниёзҳои оддии инсон, ҳатто дар гармтарин ва сахттарин рӯзҳо, имкон медиҳад, ки мусалмонон тавоноии имони худро нишон диҳанд. Мусулмонон ҳангоми рӯзадорӣ кӯшиш мекунанд, ки ғариза ва нафси худро (нафс) ҷилавгирӣ кунанд. Рӯзадор дар баробари тозагии берунӣ кӯшиш мекунад, ки дар ин моҳ покии ботинро қатъиян риоя кунад - озодӣ аз ҳар гуна фикру аъмоле, ки инсонро палид мекунад. 

Рӯзаи мусалмоне, ки амал ва андешааш нопок ва писанди Худо нест, ботил дониста мешавад, зеро «Худованд ба парҳез аз хӯрдану нӯшидани касе, ки ботилро тарк накардааст, ниёз надорад». Мусулмонон мӯътақиданд, ки рӯза доштани рӯзадории рӯҳонӣ ва ҷисмонӣ дар моҳи Рамазон ба рӯҳи онҳо таъсири бениҳоят мусбат мерасонад.


ДАР ҚУРЪОН ҚАЙД КАРДА ШУДААСТ

Шумо бояд якчанд рӯз рӯза гиред. Ва агар касе аз шумо бемор ё дар сафар бошад, дар дигар вақтҳо ҳамон рӯз рӯза бидорад. Ва онон, ки бо душворӣ рӯза дошта метавонанд, бояд ба мискинон каффорат таъом диҳанд. Ва агар касе бо ихтиёри худ кори хайре кунад, пас барои ӯ беҳтар аст. Аммо агар медонистед, рӯзадор бошед! Дар моҳи Рамазон Қуръон нозил шуд, ки барои мардум роҳнамоии ҳақиқӣ ва далели равшани ҳидоят ва тафаккур аст.


Дар хотир доред!: 

Тибқи Қуръон (Сураи Бақара) вақтҳои кушодашавӣ ва пӯшидани рӯза (ҷадвал) дар моҳи Рамазон ба таври зайл муайян шудааст: «Ва бихӯреду бинӯшед, то риштаи сафед аз риштаи сиёҳ фарқ кунад. Пас рӯзаро то шом тамом кунед». 

Ҳар кӣ дар ин моҳ аз миёни шумо ёбад, рӯза бидорад. Ва агар касе бемор ё дар сафар бошад, дар дигар вақтҳо ҳамон рӯз рӯза бидорад. Худо барои шумо осониро мехоҳад ва барои шумо душвориро намехоҳад. Мехоҳад, ки рўзҳои муайянро ба итмом бирасонӣ ва Худоро тасбеҳ гӯй, то туро ба роҳи рост ҳидоят кунад. Шояд сипосгузор бошед. (Сураи Бақара). 

Дар ин моҳ мусулмонон нисбат ба моҳҳои оддӣ ба намоз бо масъулияти бештар муносибат мекунанд, китоби муқаддаси Қуръонро мутолиа мекунанд, корҳои шоиста мекунанд, садақаи нафл ва фарз (закот) медиҳанд. Бисёре аз мусалмононе, ки бо баъзе сабабҳо намозро тарк мекунанд, дар ин моҳ бештар ба риояи ин рукни Ислом бармегарданд. Барои ҳамин мусулмонон моҳи Рамазонро бо эҳтиром интизоранд.


АМАЛИ МАНЪ ШУДА ДАР ВАҚТИ РӮЗА

Дар вақти рӯзадорӣ манъ аст!!!

Амалҳои зерин дар рузҳои рӯза қоидаҳои рузадориро вайрон мекунад, аз ҷумла:

     1. Нияти ногуфта (ният) доштани рӯза;

     2. Хӯрдан ва нӯшидани қасдан;

     3. Тамокукашӣ;

     4. Алоқаи ҷинсӣ , мастурбатсия ва пошидан аз навозиш;

     5. Идоракунии доруҳои ректалӣ ва вагиналӣ;

     6. Балғами ба холигоҳи даҳон воридшударо фурӯ бурдан;

     7. Қайкуниҳои стихиявӣ, ки дар он холигоҳи даҳон бо қайкунӣ пур мешавад.

 

АМАЛҲОИ МАНЪ НАШУДА

     1. Нохост хӯрдан ва нӯшидан;

     2. Истифодаи доруворӣ бо роҳи сӯзандоруҳо (тазриқ);

     3. Хунсупорӣ ва хунгузаронӣ (ҳиҷома);

     4. Оббозӣ кардан бе ба даҳон об наовардан;

     5. Бӯса кардан, магар он ки оби даҳони шарик фурӯ бурда нашавад;

     6. Навозишҳо, агар боиси хурӯҷ нашаванд;

     7. Дохил шудани оби даҳон ва балғам, ки ба холигоҳи даҳон намедарояд;

     8. Шустани дандонҳо ба шарте, ки хамираи дандон ба гулӯят надарояд;

     9. Бо мисвок тоза кардани дандон. Бархе аз диншиносон пас аз нисфирӯзӣ шустани дандонҳоро номатлуб медонанд ва бо зикри ҳадисе, ки «бӯйи даҳони рӯзадор дар назди Худо аз бухур ширинтар аст»;

     10. Қайкуниҳои маҷбурӣ;


КАТЕГОРИЯҲОИ ШАХСОНЕ, КИ АЗ РӮЗАДОРӢ ОЗОДАНД

      1. Мусулмон нест;

     2. Ноболиғони мусулмон ва калонсолони рӯҳӣ;

     3. Пирон ва беморон, ки ба рӯзадорӣ тоб оварда наметавонанд ва умед надоранд, ки аҳволашон дигар мешавад. Барои кафорати рӯза бояд мискинонро ғизо диҳад;

     4. Занони ҳомиладор ва ширдеҳ, агар онҳо аз саломатии худ ва саломатии кӯдаки худ битарсанд. Пас аз аз байн рафтани сабабе, ки муваққатан аз вазифа озод мекунад, бояд қазои рӯза гиранд;

     5. Сайёҳон. Ба мусофир новобаста аз вазъи ҷисмонӣ ва душвории сафар иҷозат дода мешавад, ки ифтор кунад.

     6. Занҳое, ки дар давраи ҳайз ва пас аз таваллуд тоза мешаванд.

 Ба онҳое, ки рӯзадории Рамазонро намегиранд, тавсия дода намешавад, ки рӯзона ба таври намоишӣ хӯрок хӯранд ё тамоку кашанд. Дар кишварҳои исломӣ ҳангоми рӯзадорӣ дар ҷойҳои ҷамъиятӣ хӯрдан, нӯшидан, тамокукашӣ, хоидан ва садои мусиқии баланд манъ аст.


ШАРТҲОИ ҲАТМӢ 

Шарти рӯза доштан нияти анҷом додани он аст. Ният бо дил гуфта мешавад ва бо забон ба ҳар забоне, ки барои рӯзадор фаҳмо бошад, тасдиқ мешавад. Ният тахминан чунин аст: «Ният кардам, ки фардо (имруз) барои мохи Рамазон руза бигирам, ба хотири Аллох». Ният ҳар рӯз байни намозҳои хуфтан ва бомдод (бомдод) гуфта мешавад. Нияте, ки дар аввали моҳ барои ҳамаи рӯзҳои моҳи Рамазон баён шудааст, дар ҳама мазҳабҳои суннатӣ ба ҷуз Моликӣ ботил дониста мешавад.


ҚАРЗ ДАР ИСЛОМ 

Бе сабабҳои узрнок дар моҳи Рамазон рӯза гирифтан гуноҳ маҳсуб мешавад. Тибқи яке аз рукнҳои панҷгонаи Ислом: 

  •      Барои ногаҳон вайрон кардани рӯза бо сабабҳои узрнок (бемории вазнин, ҳайд) мусалмон вазифадор аст, ки рӯзаашро бо 1 рӯзи рӯзадорӣ адо кунад ё ба ниёзмандон маблағи муайяне ба андозаи 1 со гандум ё маҳсулоти харидаашро диҳад, бо ин маблағ.
  •      Барои бо сабабҳои узрнок рӯза нагирифтан бояд дар ҳар рӯзе, ки барояш мувофиқ бошад, то моҳи ояндаи Рамазон рӯза бигирад.
  •      Барои алоқаи ҷинсӣ дар соатҳои рӯз бояд ин рӯзро бо 60 рӯзи рӯзадории пайваста ҷуброн кунед ё 60 камбағалро ғизо диҳед.
  •      Агар бо сабабҳои шариат рӯза гирифтан ғайриимкон бошад, бояд тавба кунад.

 

ХАЙР ДАР РАМАЗОН 

Тибқи ҳадисҳои саҳеҳ ва Қуръон, анҷом додани корҳои хайр махсусан муҳим дониста мешавад. Тибқи гуфтаҳои паёмбар Муҳаммад (с) Худованд аҳамияти ҳар яки онҳоро 700 маротиба зиёд мекунад ва шайтон дар ин моҳ занҷирбанд аст, бинобар ин иҷрои он барои мусалмонон нисбат ба моҳҳои дигар хеле осонтар мешавад. Мусулмонони диндор дар моҳи Рамазон кӯшиш мекунанд, ки вақти бештарро ба намоз ва хондани Қуръон, садақа додан ва анҷом додани корҳои хайру савоб бештар сарф кунанд.


СУҲУР ДАР РАМАЗОН

 Суҳур таоми субҳи барвақт дар моҳи Рамазон аст. Хӯрок пеш аз намоз мехӯранд - бомдод (пеш аз субҳ). Суҳур ва ифтор (шабгоҳи ифтор) дар моҳи Рамазон ҷои хӯроки се бор дар як рӯзро (наҳорӣ, хӯроки нисфирӯзӣ ва шом) иваз мекунанд. 

Барои мусалмонон дар арафаи нишонаҳои аввали субҳ намози саҳарӣ кардан тавсия дода мешавад, зеро дар ин сурат савоби Худованд аз рӯзадорӣ бештар хоҳад буд. Рӯзадор агар пеш аз саҳар хӯрок нахӯрад, рӯзааш дуруст боқӣ мемонад, вале аз савоб аз даст меравад, зеро яке аз амалҳои марбут ба суннати ҳазрати Муҳаммад (с)-ро анҷом намедиҳад.


ИФТОР ДАР МОХИ РАМАЗОН

 Ифтор - таоми шом дар моҳи Рамазон аст. Пас аз намози шом, ба вақти маҳаллӣ баргузор мешавад. Ифтор фавран пас аз ғуруби офтоб оғоз мешавад. Хӯрданро то дертар ба таъхир андохтан тавсия дода намешавад. Мардум ба ифтор аз рӯи суннат бо хурмо ё об шурӯъ мекунанд. Паёмбар Муҳаммад (с) фармудаанд: «Ҳар гоҳ яке аз шумо ифтор кард, бо хурмо ифтор кунад ва агар хурмо наёфт, бо об ифтор кунад, зеро дар ҳақиқат пок мекунад».

 

Пас аз ифтор чунин дуо (дуъо) хонда мешавад: 

«Эй Парвардигори ман, барои Ту (ба хотири ризоиятат аз ман) рӯза гирифтам ва аз баракати Ту ифтор кардам. Ба Ту умед дорам ва ба Ту бовар дорам. Маро бубахш, эй касе, ки раҳматаш беандоза аст. Ҳамду ситоиш ба Худое, ки рӯзадорамро ёрӣ кард ва ҳангоми ифторам таъом дод».

«Эй Парвардигор (Эй Парвардигор)! Ба хотири хушнудии Ту бо ман рӯза гирифтам, ба Ту имон овардам, таваккал кардам ва бо ҳадяҳои Ту ифтор кардам. Гуноҳҳои гузаштаву ояндаамро биёмурз, эй омурзанда!


ТАРОВИХ ДАР РАМАЗОН

 Тарових (танаффус, истирохат, мӯҳлат) намози нафл (намоз) аст, ки пас аз намози фарзи шаб (иша) хонда мешавад ва то субҳ идома меёбад. Намози Таровиҳ ҳам ба таври инфиродӣ ва ҳам ҷамъ хонда мешавад. Калимаи «тарвиҳ» ҷамъи вожаи арабии «тарвиҳа» аст, ки дар тарҷумаи русӣ ба маънои «истироҳат» аст. Намоз чунин хонда мешавад, ки пас аз ҳар чаҳор ракъат намозгузорон нишаста истироҳат мекунанд ва ба ҳамду санои Худованд ё шунидани насиҳатҳои имом машғул мешаванд.

 

Дар замони ҳазрати Муҳаммад (с) таровеҳ дар 8 ва 20 ракъат хонда мешуд, аммо таровиҳи аз бист ракъат иборат буда, дар ниҳоят бо ризоияти саҳобагон аз ҷониби халифа Умар (р) тасдиқ гардид. Тибқи ақидаи 4 мазҳаби суннатӣ намози таровиҳ дар 20 ракъат (10 намози 2 ракъат) хонда мешавад. Он ҳар рӯз дар давоми моҳи Рамазон пас аз намози хуфтан анҷом дода мешавад. Дар замони саҳобагони ҳазрати Муҳаммад (с) пас аз ҳар чаҳор ракъат танаффуси кӯтоҳе дода мешуд, ки дар он ҳамду сано ва зикри Худо ва ё хутбаи кутоҳ хонда мешуд.


ДАҲ РӮЗИ ОХИРИ МОҲИ РАМАЗОН

 Дар даҳаи охири моҳи Рамазон мусулмонон бештар бо ҷидду ҷаҳд ибодат мекунанд. Дар ин замон тавсия мешавад, ки дар масҷидҳо (эътикоф) мондан дар мисоли Паёмбари Худо Муҳаммад (с), ки даҳ рӯз бознишаста ба масҷид ва дар соли охири умраш бист рӯз бознишаста шуд. Шарти танҳоӣ дар масҷид гуфтани ният (ният) аст: «Ният дорам дар ин масҷид дар эътикоф бошам, то ба Аллоҳ наздик шавам». Ҳангоми баромадан аз масҷид ният аз нав мешавад. Дар ин рӯзҳо оғоз шудани шаби Қадр (шаби қадр, шаби қадр) дар назар аст.


Шаби Қадр (Лайлатул Қадр)

 Шаби Қадр (Лайла-тул Қадр), Шаби Қадр, Шаби Қадр. Гумон меравад, ки шаби 27-уми моҳи Рамазон ба ифтихори кашфи сураи «Инна анзалнағу» аз ҷониби Муҳаммад (с) дар соли 610 дар ғори Ҳиро дар кӯҳи Ҷабал ал-Нур аст. Дар ин шаб, бино ба манобеъи исломӣ, Ҷабраил (а) ба суи Муҳаммади намозгузор зоҳир шуд ва ба рӯйи китоб ишора карда гуфт: Бихон! (Қуръон!). Шаби қадр дар охири моҳи нӯҳуми Рамазон таҷлил мешавад. Дар шаби қадр аз Худо омурзиш хостан барои гуноҳҳои карда ва хондани Қуръон анъана шудааст. >>>


ИДИ РАМАЗОН

 Дар рӯзи аввали моҳи шаввол, яъне дар рӯзи 30 ё 31-уми моҳи Рамазон ба ифтихори анҷоми моҳи Рамазон ифтори рӯзадории Иди Фитр (Иди Фитр) аст баргузор мегардад. Дар ин рӯз мусалмонон намози ид (Иди Намоз) мегузоранд ва закотро (закоти Фитр) медиҳанд.

Закот-ул-фитр (садақаи ифтор) садақаест, ки бояд пеш аз фарорасии моҳи Рамазон ба мусалмонони ниёзманд дода шавад. Пардохти закоти Фитр барои мусалмонон воҷиб аст. Сардори оила барои тамоми аъзоёни оилааш, ки дар зери парасторй қарор доранд, садақа медиҳад. Агар кӯдак пас аз ғуруби офтоб дар рӯзи охири моҳи Рамазон таваллуд шавад, закоти фитр барояш дода намешавад.

 

Закоти фитр метавонад ба шахси ваколатдор дар масҷид ва ё шахсан ба ниёзмандон дода шавад. Маблағи садақа 1 саа моддаҳои донадор дар минтақае, ки дода мешавад, тақсим мешавад. Масалан, дар Аврупо ба гандум ва ҷав, дар Осиёи Ҷанубу Шарқӣ – дар биринҷ, дар Шарқи Наздик – бо хурмо тавсия дода мешавад. Саа ченаки вазнест, ки ба 3500 г (дар мазҳаби ҳанафӣ) ё 2,176 грамм (дар дигар мазҳабҳои суннатӣ) баробар аст. Дар мазҳаби ҳанафӣ нисфи соъат пардохт мешавад. Садақаи Фитр беҳтарин дар шакли ғизо дода мешавад, чунон ки дар замони паёмбар Муҳаммад (с) дода мешуд. Пардохти садақа бо пули нақд дар мазҳаби ҳанафӣ ҷоиз аст.

 Ҳадаф аз пардохти закоти фитр каффорат (кафарот) аз иштибоҳ ва камбудиҳои эҳтимолӣ дар моҳи рӯза ва кумак ба мардуми фақиру ниёзманд барои таҷлили иди Фитр бо дигар мусалмонон аст.


САЛОМ ВА ТАҚВИМИ РАМАЗОН

 Моҳи рӯза барои мусалмонон як рӯйдоди фараҳбахшест, ки дар он онҳо ҳамдигарро бо суханони Рамазони Карим (ба шумо Рамазони саховатманд мехоҳам!) ё Рамазон Муборак (Рамазон муборак!‎) табрик мекунанд. Орзуи суннатии ин моҳ ин калимаи «Худованд чашмонатро дар Рамазон бо шабҳои ширин ва дӯстии баргузидагон, раҳмати Худои бахшояндагон ва биҳишти парҳезгорон шод гардонад!» мебошад. Рӯзадор низ мехоҳад, ки Аллоҳ рӯзаи ӯро қабул кунад.

Сарчашма: http://life.ansor.info/ramadan-2023-2/